Balzac’ın da yaşamından izler taşıyan, çokça emek harcadığı, fakat yayımlandığı zaman beklenen ilgiyi görmediği için Balzac’ın hayal kırıklığına uğradığı bir aşk romanı Vadideki Zambak.
Zengin ve soylu bir ailenin çocuğu olan Felix bir baloda gördüğü ve evli olan Madam de Mortsauf ile platonik bir aşk yaşar. Baloda omzunu öpmeyle başlayan aşk aynı zamanda umutsuz bir aşktır. İşte Balzac’ın bu göz bebeğinden 18 şahane alıntı. Cemal Süreya’nın çevirisiyle.
1. İncecik kökleri henüz ana toprakta sert çakıllardan başka bir şeye rastlamamış, ilk sürgünleri hain eller tarafından parçalanmış, açılır açılmaz çiçeklerini don vurmuş ruhlardaki sessiz acının resmini yapacak, ağıdını en dokunaklı şekilde söyleyecek sanatçı ne zaman gelecek? Dudaklarıyla bir memenin kekre sütünü emen, gülücüğü sert bir bakışın korkunç ışıltısıyla sönen yavrunun acılarını hangi şair söyleyecek bize?
2. Evin içinde öyle önemsiz bir varlıktım ki, dadı çok defa beni yatırmayı unuturdu.
3. Benim yoksulluğumla onların zenginlikleri arasındaki zıtlık nice nice acıların kaynağı olmuştur.
4. Tutkunun bütün cinselliğimizi kavradığı zamanlar, yalnız bir tek hedefe yönelmiş bir tutku yaratmak için, yıldızların birbirine kavuştuğu, bütün koşulların birleştiği, bütün kadınlar arasından yalnız bir kadının belirdiği özel bir an mı var acaba?
5. Gözlerim omuzlarına takılıp kalmıştı. Bakışlarım kumaşı yırtıyordu; sırtını ikiye ayıran güzel çizginin başlama noktasını belirleyen ve süte düşmüş sineği andıran o beni görür gibi oluyordum; balo gününden beri her akşam, hayatları düz, hayalleri yangınlı delikanlıların uykularına karışan karanlıklar içinde parıldayıp durmuştu bu ben.
6. Yuvarlak bel bir güç belirtisidir, belleri böyle olan kadınlar iradeli ve hâkim tavırlıdır, şefkatten çok şehvetle doludurlar. Düz belli kadınlar ise tam tersine sadıktır, inceliklerle doludur, içlenmeye, hüzünlenmeye eğilimlidirler; öbürlerine göre daha kadındır bunlar. Kıvrak ve yumuşaktır düz bel; yuvarlak bel bükülmez, kıskançtır.
7. Sonradan görme insanlar maymunlar gibidir, bir maymunun becerikliliği vardır onlarda. Bakarsınız yukarılara tırmanıyorlar, tırmanma sırasındaki çeviklikleri hayran olursunuz, ama zirveye ulaştıkları zaman artık yalnız ayıp yerleri görünmeye başlar.
8. Değiştiremeyeceğim bir şey varsa o da kanılarımdır, çünkü bende hiçbir şey onlar kadar sağlam bir şekilde yer etmemiştir. Size hayatımı verebilirim ama bilincimi veremem, onu dinlemeyebilirim ama konuşmasına da engel olamam.
9. Benim acılarım ailemin mutluluğu konusunda bir işe yarıyorsa, artık acı olarak tanımlayabilir miyiz bunları?
10. Aşk, kendisi olmayan her şeyden dehşet duyar.
11. Biraz yukarıda, köklerin çılgın dantelası arasında serpilmiş birkaç Bengal gülü, bataklık keteninin sapları, ergeçsakalının tüyleri, frenkmaydanozunun saçaklı ince yaprakları, filbaharın sarı saçları, sütbeyaz kurçetelerin mini mini çaprazları, civanperçeminin demet demet yaprakları, şahterenin pembeli karalı çiçekleriyle demet demet dağılmış sapları, asma filizleri, hanımellerinin kıvrım kıvrım dalları…
12. Nezaket, başkaları için kendini unutmuş görünmekten başka bir şey değildir aziz çocuk.
13. Krallar da kadınlar gibidir, kendileri için yapılanı zaten yapılması gereken bir şey olarak değerlendirirler.
14. Aşk uçup gittikten sonra, sevgililerin artık birbirlerini görmemelerini gerektiren korkunç zorunluluğu anladım. Bir zamanlar hüküm sürülen yerde şimdi bir hiç bile olamamak! Eskiden hayatın neşeli ışıklarının parladığı yerde ölümün sessiz soğukluğunu bulmak! Kıyaslamalar çıldırtıyor insanı.
15. Senin büyük ve aydınlık kalbin gökyüzünü öyle çok andırıyor ki bir şenlikte parlayan mumlara yaklaşıp yanan ufacık sinekler gibi aldanıyorum.
16. Namus yönünden aşırı olan kimseler şehvet yönünden de aşırılıklara giderler.
17. İnanmıyor musunuz? diye bağırdım. Kapanan bu güzel zambağın gökyüzünde yeniden açacağına inanmıyor musunuz?
18. Daha ne söyleyeyim? Yazınızda bir büyü buluyor, bir resme bakar gibi uzun uzun bakıyordum mektuplarınıza. Daha bu ilk günden üzerimde kurduğunuz böyle ezici bir hakimiyet, ileride ruhunuzu okuma şansını kazandığım zaman nasıl büyür, sonsuzlaşır, bir düşünün dostum.
Kitabın Adı: Vadidedi Zambak
Yazar: Honore de Balzac
Çevirmen: Cemal Süreya
Sayfa Sayısı: 410
Baskı Yılı: 2016
Dili: Türkçe
Yayınevi: Notos
