Dört bin yıllık bir geçmişe sahip Avrupa’nın en eski halklarından Keltler’in halk hikâyeleri, Keltler konusunda uzman Peter Berresford Ellis’in yazdığı Kelt Mitleri ve Efsaneleri kitabında bir araya geliyor. Bolca muziplik, hiciv, eğlence barındıran bu öykülerden oluşan kitap, kökleri Anadolu’ya kadar uzanan bu kadim halkın tarihi, kültürü ve dili hakkında da kapsamlı bilgiler veriyor.
Amerikan Basketbol Ligi NBA’nin köklü takımı Boston Celtics, yeşil beyaz çizgili formlarına herkesin hasta olduğu İskoçya’nın en güçlü futbol takımı Celtic ve İspanya’nın orta halli ekibi Celta Vigo’nun bu yazıyla ne alakası var diye soracaksınız muhtemelen. Bu üç spor kulübünün adını, tarih öncesi İlk Çağ döneminde Avrupa’da yaşamış ve günümüzde altı milletten oluşan Keltlerden aldığını öğrenmek enteresan bir deneyim oldu benim için.
Dört bin yıllık bir tarihe sahip bu halkın bambaşka bir “sektör”de yaşıyor olması, torunlarının dedelerinin mirasına nasıl da sahip çıktığının da bir göstergesi aslında. Bu hayırlı evlatlar elbette atalarının isimlerine sahip çıkmamışlar sadece. Onlarla birlikte günümüze kadar gelen mitlerini ve efsanelerini de yaşatmışlar. Ve bu sözlü gelenek, Kelt uzmanı, yedinci yüzyılda geçen cinayet romanları dizisinin yazarı Peter Berresford Ellis’in kaleme aldığı Ekin Duru’nun çevrisiyle Say Yayınları’ndan çıkan ‘Kelt Mitleri ve Efsaneleri’ kitabında bir araya gelmiş.
Öncelikle şunu belirtmekte fayda var: Demirciliği, tekerlekli pulluğu ve fıçıyı icat eden, kazancılığı ve çömlekçiliği geliştiren Keltler’in, Britanya’dan Anadolu’ya kadar uzanan bir göç haritası var. Yüzyıllara dayanan bu göçebelik onlara adım attıkları her yerin dilinden, kültüründen bir şeyler kattığı için bu sayede çok fazla halk efsanesi ve miti Keltlerin birer parçası olmuş. Alplerin kuzeyini dolduran bu ilk Avrupalıların destanları çok kültürlülüğün açıkça yansıması olarak da ayrıca ilgi görmüş. Bir parantez de Keltlerin dil zenginliğine açalım: Keltler, Hint-Avrupa dilinin ayrı bir kolu olarak kendilerine has ve çok çeşitli bir dil kullanmışlar. Bunlar arasında Fin, Estonya ve Macar dilleri başı çekerken ters istikamette İran ve Kuzey Hindistan lehçelerini kapsamış. Kültür gibi bu dil çeşitliliği de yine onların efsanelerine katkıda bulunmuş.
Keltlerin coşkulu, dönemine göre eğlenceli sayılabilecek masalsı hikâyelerini okura bırakıp bu hikâyelerle ilgili ipucu vermesi için son sözü yazar Peter Berresford Ellis’e kulak verelim: “Kimi zaman inanılmaz başarılar akıl almaz biçimde gerçekleşmiştir. Doğal ve sıradan bir durum olağanüstü ve inanılmaz bir biçimde engellenmekte. Keltlerin ilk öykülerinde hayal, evrensel yılgı ve doğaüstü güçler olağanüstü boyuttadır. Köklü olan bu gelenek doğa yasalarına karşı çıkma yeteneğinin mirasçısı olan günümüzdeki Kelt yazarlarında da aynı canlılığını sürdürmektedir. Bununla beraber, tüm geçmiş incelenip değerlendirildiğinde ve sıra öyküler üzerinde durmaya geldiğinde, bunların asla salt insanları eğlendirmek amacıyla değil, eğlendirirken ders almalarını sağlamak amacıyla aktarıldığını akıldan çıkartmamak gerekir. Her şeyden önce, bunların gerisinde muzip bir mizah unsuru bulunduğunu da unutmamalıyız.” Keltlerin, Anadolu’ya kadar uzandığını söylemiştim değil mi?
- Peter Berresford Ellit – Kelt Mitleri ve Efsaneleri
- Say Yayınları – Tarih
- Çeviri: Ekin Duru
- 640 sayfa
