Kemal Tahir, Türk edebiyatının kanımca en büyük yazarlarından biridir. Mevzu bahis Kemal Tahir olunca şüphesiz ki aklımıza gelecek ilk eseri Devlet Ana romanıdır. Şair İsmet Özel bu roman için şu sözleri zikretmiştir:
“Ben niye 1966 yılında ‘Devlet Ana’ yayınlandığı zaman çok ferahladım? Çünkü ‘Oh, roman yazmayacağım artık!’ dedim.”
Devlet Ana romanı, dili kurgusu ve anlatımı ile dimağınıza fevkalade yerleşecek ve seveceksiniz. Kemal Tahir’in kullandığı dili okuyanlar bilir halk ağzını bize çok güzel aksettirmiştir. Romanda Türk’ün kadim töresini, adaletini ve yaşamlarını çok iyi bir şekilde görüp kavrayabilirsiniz. Devletin adalet ve ahlak ekseriyetinde nasıl kurulduğu ve sağlamlaştığını, Osmanlı’nın büyük bir devlet olmasında ki nedenlerini romanda çok rahat bir şekilde görüyoruz. Bundan sebep Osmanlı’nın kuruluşunu, nasıl devlet olduğunu, tebaanın düzenini, nasıl yaşadığını gösteren bu roman, sizleri Osmanlı’nın kuruluşuna götürüyor ve sizleri büyük bir maceraya katılmanızı sağlıyor. Romanda bir çok karakter görmek mümkün olmakla birlikte karakter tahlilini çok iyi yapan bir Kemal Tahir görüyoruz. Romandaki bir çeşit üçleme eğilimi, yazarın geleneksel halk anlatı biçimlerine sempatisini sezdiriyor. Romana adını veren ana figür Bacıbey, bir yandan disiplini, sert mizacı, öte yandan saygı uyandıran koruyucu kişiliğiyle Osmanlı Devleti’nin, OsmanlI’daki Devlet anlayışının simgesidir. Oğlu Demircan’ın sevdiği Hıristiyan kızıyla birlikte Bizans Şövalyeleri tarafından arkadan vurulmasından sonra oğulunun intikamını almaya kararlıdır. Ama onun evlenmesine razı olmadığı kız Liya’yla bir arada can vermiş olması, içindeki acıya biraz da öfke katmaktadır. Liya’nın kardeşi Mavro, yalan ifade vermeye zorlanıp eziyet edilmiş bir halde Osman Beyin önüne çıkarıldığında Bacıbey onu kurtarmak için evlât edinirRomanda en önemli figürlerden biri ise Bacıbey’dir. Kemal Tahir ismini bu karaktere göre aksettirmiş hikaye de bu ekseriyette gelişmiştir. Osman Bey’in mücadelesini , Selçuklu’daki taht kavgalarını diğer beylikleri moğolları anlatan bu romanın her sayfası tesbih tanesi dizilmiş gibidir. Kemal Tahir yer yer Dede Korkut ağzıyla yahut halk deyişleriyle harmanlamış kendine has kurgusuyla karıştırıp bu şahane eseri çıkarmıştır.
“Neden insanoğlu mezar toprağını acele örter? Ölümden korkar çünkü! Neden korkar? Korkuludur ölüm!”
Romanda atasözleri ve deyişler çok kullanılmıştır. Osman Bey’in Bizans ile mücadelesini Şeyh Edebali’nin kızı ile evlenmesini harika bir tasvirle bize aksettiren Kemal Tahir 1968 yılını TDK Ödülü’nü almıştır.
“Yüreksiz yiğit çok yaşar, çünkü yiğidi yüreğinden tutup yüreğinden vururlar. ” (syf;307)
Kemal Tahir zannımca benim için “Usta”dır ve bu her daim öyle kalacaktır. Tüm okuyuculara “Usta”yı tanımalarını ve okumalarını şiddetle tavsiye ediyorum.
- Devlet Ana – Kemal Tahir
- İthaki Yayınları – Roman
- 651 Sayfa
