“Malcolm X – Benim Olan Tek Şey Günahlarımdır”, Özcan Şahin’in titiz bir çalışma sonunda ortaya çıkardığı her bölümünden belli olan bir kitap. Tarihin en önemli insan hakları savunucularından biri olan Malcolm X’e biraz daha yakından bakmak için “Malcolm X – Benim Olan Tek Şey Günahlarımdır”ı iyi bir seçenek olarak göz ardı etmemekte fayda var.
“Ben aralarında gezip dolaşırken bile, sanki sevimli kanaryanın kafesi yanında konuşuluyormuşçasına rahat davranıyorlar, çekinmeksizin her şeylerini konuşabiliyorlardı. Sanki ben yanlarında hiç yokmuşum gibi, sanki ‘pis zenci’ sözcüğünün ne demek olduğunu hiçbir zaman duymamışım, hiçbir zaman bilmemişim gibi benden ve ‘pis zencilerden’ söz ediyorlardı… Demek istediğim şu ki benim konuşulanları anlayabilecek durumda olduğum, benim şirin bir hayvan yavrusu değil de bir insan evladı olduğum hiçbirinin de aklından bile geçmezdi; benim böylesi bir anlayışa, bir duyarlılığa ve zekâya sahip olabileceğime hiç ihtimal vermezlerdi… İşte bu durum, bütün tarih boyunca beyazların siyahlara karşı takındıkları tavrın bir nişanesidir. Biz siyahlar beyazlarla birlikte olmalıydık, ama hiçbir şekilde beyazlardan biri olmamalıydık. İşte Swerlinler aramızdaki bu kapıyı bana karşı aralamış gözükseler bile, kapı aslında hâlâ kapalıydı. Onun için de ben aralarında, onlarla birlikte olduğum halde, beni görmüyorlardı bile.”
Malcolm X’in bu gençlik yarası ve “nişane” olarak adlandırdığı Swerlinler’in evinde yaşadığı olaylar, onu siyahilerin onur savaşını başlatan ve ömrü boyunca durmadan yapacağı bir eylem olan “yürüyüşünün” ilk adımlarının sonucuydu belki de. Zira Malcolm bir gün okula şapka ile geldiğinde öğretmeni tarafından “yürüme” cezasına çarptırılmıştı ve Malcolm “cezasını” çekerken öğretmeninin sandalyesinin altına raptiye yerleştirmişti. Otoriteyi derinden sarsan bu “olay” sonucu Malcolm’un ıslahevine gönderilmesi kararlaştırıldı. Ancak konu oralara gelmeden mağrurlar ona bir kıyak geçerek bir koruyucu ailenin yanına verdiler. İşte o aile Swerlinler’di ve devlet mekanizmasının temel birimi olan aileye gelecek herhangi bir halel durumuna karşı Malcolm’u, işte yukarıdaki şekilde gözetim altına almışlardı. Kim bilir, belki de Malcolm X’in doğumundan bu olaya kadar içinde birikmiş isyan bayrağının fitilini onu “korumakla” görevli ailenin, Malcolm’a “pis zenci” demesi ateşlemiştir… Ya da bu sadece bir kıvılcımdır…
Malcolm X, sadece siyahların değil, dili, dini, ırkı, cinsiyeti sebebiyle dışlanmış, hor görülmüş tüm “ötekilerin” sesi oldu. Hakkında onlarca kitap yazıldı, film çekildi, dizi, belgesel yapıldı. Bunlara son olarak bizden bir tane eklendi: Özcan Şahin’in Destek Yayınları Biyografi dizisinden çıkan “Malcolm X – Benim Olan Tek Şey Günahlarımdır” adlı kitabı. Malcolm X’in 19 Mayıs 1925’te Nebraska’da dünyaya gelişinden 21 Şubat 1965 yılında kurşunlanarak ölümüne kadar olan hayatını kronolojik bir dizilimle ele alan kitap, 40 senelik ömründe Malcolm X’in hiçbir zaman kolay olmamış hayatından özet kesitler sunarken girişteki alıntıda olduğu gibi kritik dönemeçleri kendi ağzından okumamıza olanak sağlıyor. Şahin’in belgesel diliyle anlatımı, Malcolm X’in bu dönemeçlerde yaşadıklarına tanıklıktaki vurguyu yoğunlaştırması konuyu, olayları, kişileri daha görünür kılarken kitabın örgüsündeki takibi de rahatlatıyor.
“Malcolm X – Benim Olan Tek Şey Günahlarımdır”, Özcan Şahin’in titiz bir çalışma sonunda ortaya çıkardığı her bölümünden belli olan bir kitap. Bölümlerin kısalığı okumayı kolaylaştırırken yazar Şahin’in Malcolm X’in hayatındaki olaylar arasında kurduğu dengeyi kitabına iyi serpiştirmesi kafa karışıklığına da engel oluyor. Tarihin en önemli insan hakları savunucularından biri olan Malcolm X’e biraz daha yakından bakmak için “Malcolm X – Benim Olan Tek Şey Günahlarımdır”ı iyi bir seçenek olarak göz ardı etmemekte fayda var.
NOT: Konunun meraklısı olanlar için Disney Plus’taki “Godfather of Harlem” dizisini de önermekte fayda var. Zira kitapta geçen birçok olay dizinin değindiği Malcolm X’le epey uyuşuyor. Sadece bir tavsiye…
- Malcolm X Benim Olan Tek Şey Günahlarımdır – Özcan Şahin
- Destek Yayınları
- 176 sayfa
