Evinde oturup çamaşırını, bulaşığını yıkayan namuslu ev erkekleri, çeşme başında su dolduran yeni yetme delikanlılar, erkeklere laf atan genç kızlar, meyhanelere giden kadınlar… Orhan Kemal’in tuhaf ama tanıdık dünyasına hoşgeldiniz!
Orhan Kemal kısacık romanı Tersine Dünya’da kadın erkek rollerini ters yüz eder. Erkekler evlerinde oturup ev işi yapmakta, çocuk bakmakta; kadınlar ise dışarda çalışıp ev geçindirmektedirler. Bu dünyada genelevlere düşenler erkeklerdir, yolda onlara laf atan kadınlar. Mahallenin yaka silktiği Bitirim Leyla, bekçi kadınlardan biriyle kavga edince hapse düşer. O güne kadar ev erkeği olan kocası bir fabrikada çalışmak zorunda kalınca olaylar gelişir. Aslında okuduğumuz olaylar ortalama bir Yeşilçam filminde izleyip yadırgamayacağımız, hatta sıkılacağımız sıradan bir hikayedir. Ancak roller tersine çevrildiğinde okuduğumuz hikaye mizahi hale geliyor. Kadınlar küfürü basıyor örneğin ” Babam kocam olsun…” ya da “Nerden baksan 46 numara vardır ” deyip erkeklerin ayaklarının iriliğine hayran oluyorlar. Bu haliyle eğlenceli bir roman okuyoruz ama hikaye bize çok tanıdık aslında. Bin yıllık kadın-erkek meselesini olağan haliyle anlatsa ilgimizi çekemeyecek olan Orhan Kemal, tersine çevrilmiş haliyle onu gözümüze sokuyor. Bu dünya tersine dünya ama düzüne olanında da bir gariplik yok mu diye sorduruyor. Var efendim olmaz mı? Dünya Orhan Kemal’in anlattığı gibi de kurulabilirdi pekala. O roller, sıfatlar, yaftalar, şunlar, bunlar; hepsi yapay. Kadına da erkeğe de yüklediğimiz ve ağırlığı altında ezdirdiğimiz bütün özellikler insan elinden çıkmadır. Böyle olması şart değildir yani. Başka türlü de olabilir. Daha acısız bir dünya yaratılabilir. Aslolan insandır. İnsan olmak kadın ve erkek olarak buluştuğumuz ortak paydadır. Tersine Dünya’da hem güler hem anlarız. Bu arada Orhan Kemal’in şahane akıcı dilini de unutmayalım. Roman hiç sıkmadan akıp gidiyor.
Ayrıca Tersine Dünya’nın İstanbul Devlet Tiyatrosu tarafından iki yıldır sahnelendiğini de belirteyim. Oyunu, kitabı okumadan önce izlemiştim. Onu da tavsiye ederim.
Kitaptan bir cümle ile bitiriyorum:
“Saçı kısa olanın aklı da kısa olur.”
- Tersine Dünya – Orhan Kemal
- Everest Yayınları – Roman
- 122 sayfa
