4,7B 
Sizlere yine zor ve farklı bir test hazırladık. Kürt edebiyatını geçmişinden bugününe taradık ve sizlere 10 soruluk bir test oluşturduk. Bakalım sorularımızın ne kadarını cevaplayabileceksiniz!
Hazırsanız başlayalım! (Soruların doğru yanıtlarını tüm sorulara yanıt verdikten sonra görebileceğinizi hatırlatmak isteriz.)
Bazı kaynaklara göre 1590 yılında Müküs'te (Van - Bahçesaray) doğan ve klâsik Kürt şiirinin en önemli temsilcilerinden biri olan şairimiz "Mîr Mih" ve "Muhemed" gibi adları da kullandı. Dr. Bletch Chirguh'ya (Mîr Celadet Ali Bedirxan) göre ise asıl adı Mehmûd'dur ve bugün İran sınırları içinde bulunan Maku şehrindendir. Halk arasında yaygın olan bir inanca göre bu şairimiz, kuşların dilini bilmektedir. Rivayet olunur ki gürültü ile akan ve her gün can alan Fırat Nehri'ni yöre halkı şairimize şikâyet eder ve Ey Avê Av! (Ey â Su) kitabındaki bu şiiri okumasıyla Fırat mahzunlaşır ve durgun akmaya başlar. Şiirlerinin Kürt edebiyatında çok önemli olduğu bilinen bu değerli şairimiz kimdir pek sevgili okur?
Correct! Wrong!
Büyük Kürt düşünürlerinden olan şair Arapça, Farsça ve Türkçe (Osmanlıca) bilen ve bu dillerde de şiir yazan şairlerdendir. Mem û Zin adlı mesnevisi, İslam dünyasındaki mesnevi geleneği açısından bakıldığında son derece önemli özellikler göstermektedir. Bu mesnevi, Tevrat ve Kur'an 'da geçen ve mesnevi yazarlarına ilham veren meseleleri değil, İsa'dan önceki dönemden beri Kürtler arasında yaşayan "Meme Alan" destanını temel almaktadır. Ayrıca bu mesnevi pek çok okumaya açık bir metindir. Doğubilimci Yûsif Ebkarovîç Orbîlî'ye göre, Ortadoğu'nun Firdevsî ve Gurci Rostavili'yle birlikte en önemli üç edebiyatçısından biridir. Tanıyabildiniz mi, kim olabilir?
Correct! Wrong!
Kürt şiirinin 20. Yüzyıl'daki en önemli isimlerinden olan bu şairimiz Batman'nın Gercüş köyünde doğdu. İlk derslerini Mele Îbadilahê Kûlatî'den almıştır hatta imamlık destûrnamesini de yine ondan almıştır. Irak, İran ve Türkiye'deki Kürt bölgelerinde imamlık yapan şair, 1930'lu yıllarda imamlığı bırakıp siyasi çalışmalara ağırlık vermiştir. Eserlerinin arasında Agir û Pirûsk ve Cîm û Gulperî gibi eserler vardır. Pek sevgili okur klâsik Kürt edebiyatı için önemli olan bu ismi tanıyabildin mi?
Correct! Wrong!
İlk şiirleri Süleymaniye'de haftalık olarak çıkan "Jîn" (Yaşam) gazetesinde yayınlanan şairimiz "Ülkem benim yüreğimdedir," sözleriyle sürgün edebiyatını sürdürmüştür. Şairimiz 1980'de ünlü yazar Ernest Hemingway'ın "Pîremêrd û Zerya (İhtiyar Balıkçı ve Deniz) romanını Arapçadan Kürtçeye çevirmiştir. 1987 yılında İsveç Pen Yazarlar Kulübü, Tucholsky Ödülü'nü alan şair aynı zamanda bu ödülü alan ilk Kürt şairdir. Aynı yıl İsveç'te yaşamaya ve çalışmalarını orada sürdürmeye başlayan şair 2013'te hayata gözlerini yummuştur. Kürt edebiyatı için önemli olan bu isim kim olabilir peki?
Correct! Wrong!
Asıl adı ''Şêx Ehmedê kurê Şex Mihemedê Cizîrî'' olan şair ilk derslerini bir âlim olan babasından aldı. Doğduğu Cizre'de bir süre kalan şair sonra Diyarbakır'ın Sitrabas köyünde Mele Taha'ya intisab etti ve ondan desturnâme aldı. Oradan da Hasankeyf'e geçerek buradaki medresede fakihlere ders verdi. Dini eğitim için Arap ülkeleri ve İran'a gittiği belirtilmektedir. Sonra Cizre'ye dönen şair buradaki Medresa Sor'da hocalık yaptı. Öğrencilerinden birisi de, Feqiyê Teyran'dır. Mela ve Nîşanî gibi mahlaslar da kullanan şair 1640 yılında Cizre'de vefat etti. Mezarı halk tarafından kutsal bir ziyaretgâh olarak kabul edilmektedir. Şair yalnızca Kürt şiirinin değil, klasik Doğu şiirinin de anlaşılması en güç isimlerindendir. Lamî 'a husn û cemalê, dê jî' ilmê bête' eyn / 'lşkî da jê hilbitin, kê dî heqîqet bêmecaz? (Güzelliğin, yüzün parıltısı; ilme bir de göz gerek / Aşk ancak bundan doğar, kim rastlamış mecazsız gerçeğe). Dizelerinin de sahibi olan bu şair bir yerlerden tanıdık geldi mi size?
Correct! Wrong!
İslamiyet'ten sonra Kürtçe yazan ilk şair olduğu söylenen ve Behlûli Mahî adıyla da bilinen şair 8. yüzyılın ikinci yarısında doğmuştur. Mahlas olarak "Mahî" sıfatını kullanan bu ismi hatırlayabildiniz mi?
Correct! Wrong!
Dizelerinin sahibi olan şair modern Kürt şiirinin en önemli temsilcilerinden biridir. 1979 yılında bir kaç arkadaşı ile birlikte tamamı Kürtçe olan ilk dergi "Tîrêj" adlı edebiyat dergisini çıkarmıştır." Heyv Li Esmanê Diyarbekirê" adlı şiir kitabına sahip olan şair kimdir?
Correct! Wrong!
Bazı kaynaklara göre 935 yılında doğduğu belirtilse de yaşadığı yıllar hakkında kesin bilgi yoktur. Neredeyse bütün batılı akademisyen ve araştırmacılar tarafından bir Fars ve yazdığı şiirlerde Farsça sayılsa da o kendini İslâm Ansiklopedisi'ndeki Baba Tahir maddesine göre bir Kürt olarak tanımlar. Rivayete göre bir gün talebeleriyle arasında geçen diyalogda onlara ilim elde etmek için ne yapmak gerektiğini sorduğu söylenir. Talebeleri de onunla eğlenmek için bir kış gecesini havuzun buzlu suyunda geçirmesini tavsiye ederler. Bu tavsiyeyi aynen tatbik eden şair ertesi sabah kendisini ilim nûru ile aydınlanmış bularak "amsaytu kurdîyan vaaşbahtu arabîyan" (Kürt geceledim, Arap Uyandım) diye bağırır. Yapıtları arasında "Baba Tahir Uryan ve Şiirleri" olan şair kimdir?
Correct! Wrong!
"Kürdüm, Türkiyeliyim. İsveçliyim. İskandinavım, evrenselim. Hem kutsal iki nehrin, Dicle ve Fırat'ın arasındaki çok kapalı bir bölgenin yerlisiyim, hem de çeşitli kültürler, ülkeler, diller arasında devamlı dolaşan bir dünya vatandaşıyım. Hem Mezopotamya'nın ölümsüz topraklarına çok bağlıyım hem de evrensel bir göçmenim. Üç dilde yazıyorum ve başka birkaç dilde yazılanları okuyorum. Romanlarımı sadece Kürtçe yazıyorum, denemelerimi Kürtçe ve Türkçe çeşitli küçük makalelerimi de Kürtçe, Türkçe ve İsveççe..." kendini böyle tanımlayan yazar modern Kürt edebiyatının en iyi isimleri arasındadır. Eserleri arasında: Siya Evîne (Yitik Bir Aşkın Gölgesinde) Bîra Qederê (Kader Kuyusu) Tu (Sen) Mirina Kalekî Rind (Yaşlı Rind'in Ölümü) ve Ronî Mîna Evîne Tarî Mîna Mirinê (Aşk Gibi Aydınlık Ölüm Gibi Karanlık) olan yazar kimdir?
Correct! Wrong!
1976 yılında Suriye'de doğan şair Halep Üniversitesi'nde mühendislik okudu. 1990'lı yıllarda pek çok yazı ve şiiri Kürt ve Arap yayınlarında görülmeye başlandı. Kürt şiirinin genç kadın şairleri arasında olan ve Şeva Dawî (Son Gece) adlı kitabın yazarı olan şair kimdir?
Correct! Wrong!
10 Soruda Kürt Edebiyatı Testi
Canın sağ olsun sevgili okur, her şeyi de en iyi yapmak zorunda değilsin ki. Hem çalışmadığın yerden geldi, yoksa kesin yapardın sen biz sana güveniyoruz.
"Ne güzel çözdüm ama bu yanlışlar da nerden çıktı?" diye sorabilirsin sevgili okur, bilgilerini hafif tazelemek istersen Mehmed Uzun'un Kürt Edebiyatı Antolojisi adlı kitabını okuyabilirsin.
Tebrikler! Belli ki bu işin ehli dediklerimizdensin sevgili okur. Önüne bir o kadar daha soru versek aynı hızlar çözebilirsin biliyoruz ama sen yine de okumayı ve araştırmayı bırakma. :)
Share your Results:
Testin kaynakçası:
- Kürt Şiiri Antolojisi (İki Cilt) – Selim Temo
- Eylül -2007
- ISBN: 978-9944-916-96-7
- Yayınevi:Agora Kitaplığı
Test ile ilgili görüş, önerileri ve eleştirilerinizi tuba.borak40@gmail.com mail adresine iletebilirsiniz.
