Nahid Sırrı Örik’in adını ilk kez yıllar önce sinemaya uyarlanan kitabı Sultan Hamid Düşerken ile duymuştum. O günden bugüne okumaya fırsat bulamadım. Kıskanmak’la açılışı yapmış oldum.
Kıskanmak, 1930’ların Zonguldak’ında başlar. Kömür ocaklarında baş mühendis olan Halit, kendinden yirmi yaş küçük karısı Mükerrem ve hiç evlenmemiş kızkardeşi Seniha bir arada yaşamaktadır. Zonguldak’ta baş mühendis deyince romanın baş karakterini Halit zannedebilirsiniz. Lakin değil. Romanımızın kahramanı Seniha’dır. Seniha, çirkin bir kızdır. Bunu küçük yaştan itibaren kabullenmiştir. Etrafındakiler de bunu ona hissettirmekte bir sakınca görmemiştir. Sorun bununla da sınırlı değildir. Seniha yalnızca çirkin değildir, bir de üstelik abisi Halit inadına bir kız kadar güzeldir. Seniha tüm ömrünü bu rekabetin mağlubu oluşunu hazmetmekle geçirmiş ve fakat zinhar başarılı olamamıştır. Zira Seniha’ya göre güzeller daima sevilir ve çirkinler onlar uğruna feda edilir. Bu nedenle Seniha ömrünü, onu yakıp kavuran bir kıskançlık duygusu ile geçirir. Üstelik bu kıskançlığı içine hapseder. Kendini öyle bir gururla kaplamıştır ki ördüğü yüksek duvarları aşmak asla mümkün olamamaktadır. Annesi, babası, Halit, Mükerrem, komşuları, ahbapları; kimse onun yakını olamamıştır. Seniha uzak, mağrur, ciddi bir insan olarak içindeki kıskançlığı ile yaşamaktadır. Hatta bu kıskançlık onun yaşam enerjisidir. Yaşadığı her şeyin faturasını da elbette bu kıskançlığın biricik nesnesi olan Halit’e kesmiştir. Peki bu faturanın bir bedeli olacak mıdır? Onu da romanı okuyunca öğreniyoruz.
Kıskanmak’ı benim açımdan güzel bir roman yapan iki unsuru var: Birincisi, psikolojik tahlilleridir. Bu yönden Örik’in tarzını Halit Ziya Uşaklıgil’e benzettim. Bahis konusu bir kadındır, üstelik çirkin ve hırçın bir kadındır. Yazarımızın bunu Kıskanmak’ta olduğu gibi renkli biçimde anlatmasını çok başarılı buldum. İkinci unsur Nahid Sırrı Örik’in üslubudur. Örik’in nazik ve muzip bir tarzı var. Artık pek rastlamadığımız kibar bir dili okumak insana zaman tüneline girmiş gibi hissettiriyor. Öte yandan romanın alışık olduğumuz şekilde İstanbul’da ya da Ankara’da değil, Zonguldak’ta geçiyor olması da ilgi çekicidir.
Seniha’yı sevip sevmemek size kalmış. Çünkü o alıştığımız roman kahramanları gibi değil. Onu kötü biri olarak da görebilirsiniz, bir mağdur olarak da. Ben kendi adıma sevdim, onu tanımak güzeldi.
İyi okumalar.
- Kıskanmak – Nahid Sırrı Örik
- Oğlak Yayıncılık – Roman
- 222 sayfa
