José Saramago‘nun ülkemizde daha popüler olan Körlük kitabının devamı sayılabilecek Görmek adlı eseri, bir seçim günü yağan aşırı yağmur yüzünden oy kullanmaya gelmeyen şehir sakinlerinin hikâyesini anlatıyor.
Her eserinde başka bir sistem eleştirisi yapan Saramago, bu kitabında da devletçiliği yerden yere vuruyor. Uzun, noktasız, paragrafsız ve sayfalarca süren cümleleriyle eylemsizliğin karşısında düşülen panik halini anlatıyor. Seçimlerin yağmur nedeniyle beklenen katılımı almaması yüzünden yenilenmesi ancak yeni seçim gününde bu defa yağmur yağmamasına rağmen oy kullanılmaması sonucu, başı çeken üç büyük partinin bu işin sorumluluğunu birbirlerine atmaya kalkışmasıyla her şey kontrolden çıkıyor.
Saramago her zamanki gibi çok basit bir şeyin hayatımızdan çıkarılması halinde neler olabileceğini anlattığı bu eserinde de bizi fazlasıyla tatmin ediyor. Görmek gibi, Körlük gibi, mesela oy kullanmak kadar normal ve basit bir eylemin dahi hiçbir şekilde organize olmamış halk tarafından, tamamen sebepsiz şekilde bırakılmasının, devlet ve devleti yönetenleri ne kadar zalimleştirebileceğini anlatıyor.
Bu hikâyeyi disiplinli, otoriter ve ülkesine bağlı bir emniyet mensubunun gözüyle izliyoruz. Gittiği yerde olayların sebebini araştırırken, halkın aslında normal hayatlarına devam etmekten başka bir şey yapmadığını anlayan kahramanımız, neden bu kadar fazla önlem alındığını, neden böyle bir olağanüstü hal olduğunu bir türlü kestiremiyor. Emniyet kurumuna aracı olarak yaptığı şeylerin hiçbir amaca hizmet etmediğini, ortada risk ihtiva eden bir durumun olmadığını gördükçe, üniformasına, devletine yabancılaşıyor. Bu süreçte kendini buluyor, gerçek bir amaç ediniyor ve o zamana dek yaptığı şeylerdeki hataları fark ediyor. Gerçek cesaretin ve özverinin ne olduğunu bizzat yaşayarak deneyimliyor.
Yazarın kendine has dilinden dolayı okuması biraz yorucu olsa da “Körlük” ile birlikte mutlaka okunmalı. Bu iki eseri okuyan herkes eminim Saramago’nun tüm eserlerini okumaktan kaçınmayacaktır. Tavsiyem devamında “Ölüm bir varmış bir yokmuş” ve “Kopyalanmış adam” eserlerinin de okunması yönündedir.
Nobel edebiyat ödüllü José Saramago kesinlikle okumayı ve üzerine düşünmeyi hak ediyor.
- Görmek – Jose Saramago
- Kırmızı Kedi Yayınevi – Roman
- 324 sayfa
- Çeviri: Işık Ergüden
