Berker Okan’ın yazdığı Ernest Hemingway – Vazgeçmeden Önce Deneyin kitabı, büyük yazar Ernest Hemingway’in hayatıyla ilgili “kâğıt üstünde” yazılanlara, “görünmez kalem”le bakıp yorumlayarak, bilinenin dışında değil, bilinenin “içinden” bir Hemingway biyografisi sunuyor.
Amerika’nın Idaho eyaletinde bulunan Blaine County’deki Ketchum şehrinde, tarihler 2 Temmuz 1961, saatler ise 07.00 ile 07.30 arasında dolanırken, Ernest Hemingway yatağından kalkar. Evdeyken üzerinden çıkarmadığı mavi pijamasının üzerine, karısının, Hemingway için İtalya’da yapılmasını emrettiği ve “imparatorun cüppesi” diye nitelendirdiği kırmızı, parlak cüppeyi geçirir. Evin mutfak lavabosunun arkasında bulunan pencere dehlizinden bir anahtar alır. Aşağı inip silahların saklı olduğu depoyu yavaşça açar. Çift namlulu bir Boss av tüfeğini gözüne kestirdikten sonra içine iki mermi koyup tekrar evin girişine kadar gelir. Silahı yere sabitler. Eğilir, alnını dayar, tetiği çeker. Nobel ve Pulitzer Ödülü sahibi, dönemdaşlarını, ardından gelen birçok ismi etkisi altına alan, yazmak için önce “yaşamak” gerektiğini söyleyen Ernest Heminway, hayata işte böyle veda eder.
Bunları, 2013 yılında yayımladığı Kırmızı Atkılı İstavrit adlı şiir kitabıyla edebiyat dünyasına adım atan, sonrasında ise Mavi Kız Kahve Çocuk ve Son Yolculuk romanlarını yazan Berker Okan’ın, Destek Yayınları–Biyografi dizisinden çıkan Ernest Hemingway – Vazgeçmeden Önce Deneyin adlı kitabından öğreniyoruz. Ancak kitabın önemi, Berker Okan’ın yazım aşamasındaki araştırmalarında ve özellikle sosyal bilimler alanında faydalandığı kaynaklara, kendi öznel yorumlarını da katarak Hemingway’in hayatıyla ilgili kurduğu sebep-sonuç ilişkisinde ve kullandığı edebi dilde saklı.
Ernest Miller Hemingway, şurada, şu tarihte doğdu. Muhafazakâr bir aileye sahipti. Yaşadığı dönem düşünüldüğünde sahip olmaması abesle iştigaldi. Yazarlığa önce gazetecilikle başladı. Muhabir olarak dünyayı turladı. Katılmayı çok isteyip de katılamadığı Birinci Dünya Savaşı’nda, bir şekilde ambulans şoförü de olsa yer alarak muradına erdi. Kazalar atlattı, yaralar aldı. Aşka tutuldu. Aşkından yandı. Sert adam mizacıyla eldivenleri eline geçirip torba ve adam yumrukladı. Av hastasıydı. Bu “erkeklik taslamalar”, annesinin onu ergenliğinin ilk yıllarına kadar kız çocuk kıyafetleriyle dolaştırmasının yarattığı bilinçaltının dışavurumuydu. Eserlerinde savaşı anlattı ama esas olarak “insan”a ve savaşın anlamsızlığına vurgu yaptı. Silahlara Veda romanının son bölümünü otuz dokuz kez sildi, otuz dokuz kez yazdı. Nobel ve Pulitzer ödüllerinin sahibi oldu. Edebiyat tarihine damga vurdu. Tüm bu bilgilere, internette yapacağınız yaklaşık on beş dakikalık bir araştırmanın ardından ulaşabilirsiniz. Ulaşın da ayrıca. Ancak bizi ilgilendiren kitabın nitelik kısmı, bu “tarihi bilgiler” ışığının yanında fazlasıyla parlak kalıyor. Toparlayalım.
Berker Okan, şöyle diyor Hemingway için:
“Ernest Miller Hemingway derken içsel ve dışsal birçok yaralanmanın meydana getirdiği oldukça güçlü bir karakterden bahsediyoruz. Onu bu kitapla tanıdığınızda emin olun ki başına gelen olaylar, eğitimi, katıldığı savaşlar, yaralanmalar, evlilikleri, geçirdiği kazalar, hastalıklar… O, türlü deneyimleri, maceraları, gezileri hepsini yaşıyor; yaşadığı her şeyi beyninin süzgecinden geçirip okurlarıyla buluşturuyordu. Bu yüzden yazdıkları gerçeğe çok yakındı ve yalınlığın tüm ihtişamını taşıyordu.”
Ernest Hemingway – Vazgeçemeden Önce Deneyin kitabının, bahsettiğim niteliği, yazar Berker Okan’ın, açıkça özetlediği şekilde, Hemingway’in her şeyi adeta yazmak için yaşamasını anlatışında gizli. Bazen uzman bir Olay Yeri Uzmanı gözlemiyle büyüteci eline alıyor, bazen adı sanı sadece konu üzerinde ilgi duyan çevrelerce tanınan bir sosyologdan kaptığı bir cümleyle Hemingway’in düşünce ve ifade biçimini birleştiriyor, bazen de sadece kendi çözümlemeleriyle büyük yazarın içinde olup bitenleri anlatıyor. Kısaca kitap, sıradan bir biyografi kitabının çok ötesinde, ele alınan hayatı, mantık ve sağlam kaynaklar çerçevesinde “yorumlayarak”, Hemingway hakkında kağıt üstünde yazılı olanlara “görünmez kalem”le bir bakış atıyor.
- Berker Okan – Ernest Hemingway/ Vazgeçmeden Önce Deneyin
- Destek Yayınları – Biyografi
- 200 sayfa
