“Bir İdam Mahkûmunun Son Günü” adlı romanında Victor Hugo, öleceğini bilerek yaşayan insanın, öldürüleceğini bilerek geçirdiği zamanı en ince ayrıntısına kadar anlatmaktadır. Okuyucu, mahkûmun adını ve işlediği suçu bilmez. Roman, 1829 yılında Bicetre’de bir hapishanede başlıyor ve Greve Meydanı’nda vahşice uygulanan bir idamla son bulana dek, okuyucuya kendine bağlıyor…
Derin bir yalnızlık hissi yaşayan kahramanımız, “Herkes tarafından bu şekilde yüzüstü bırakılmışken içimde hissettiğim şiddetli ve bilinmeyen sarsıntıları neden kendi kendime anlatmayı deneyemeyeceğim ki?” düşüncesiyle notlar almaya başlar ve bunu idam gününe kadar devam ettirir. Böylece bir mahkûmun ağzından yazılan. 48 ayrı bölüm kitabı oluşturur.
Fransa Kralı X. Charles’in hükümdarlığı döneminde, uygulanan idam cezasının vahşiliğinin gözler önüne serildiği romanında Victor Hugo, o yıllardaki idam sistemine bir baş kaldırışı yazmıştır. Kitaba başlarken okuduğumuz uzunca önsöz, 15 Mart 1832 yılında yazılmıştır ve yazar idam cezasına olan karşıtlığını burada açıkça belirtmiştir.
Önsözü takip eden sayfalarda “Trajedi Hakkında Bir Komedi” başlığı altında bir diyalog bulunmaktadır. En son kitabın 3. baskısında yer verilmiş olan bu diyalog, romanın ilk baskılarından sonra yapılan, siyasi, ahlaki ve edebi eleştirileri anlatmaktadır. O zamanki eleştirileri hatırlatmak için 16. baskısına tekrar konulmuştur.
Hayattan son dileği kızını görmek olan kahramanımızı kızı tanıyacak mı, sorusunu okuyucuya sorduran yazar, yoksa yaşamak istediği tek hafızadan çoktan silinip gitmiş miydi, diyerek, okuyucunun heyecanını ve merakını arttırıyor. “İdam edileceğini bilen bir mahkûmun neden son bir dileği olurdu ki?” sorusu okuyucuyu sarmalıyor. “İnsanların hepsi belirsiz bir süre için ertelenen ölüm cezasına mahkûmdurlar.” diyor Victor Hugo.
Kitap idam mahkumunun, mahkumiyetinden, giyotinle idam edilişine kadar geçen zamandaki iç dünyasını, duygularını anlatırken, okuyucunun kendini sorgulamasını da sağlıyor. Türkçeye çevirisini Volkan Yalçıntoklu’nun yaptığı eser, kolay ve zevkli okunuyor.
- Bir İdam Mahkûmunun Son Günü – Victor Hugo
- Roman – Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- 87 sayfa
- Çeviri: Volkan Yalçıntoklu
