Yılmaz Güney ( Türk sinema oyuncusu, yönetmen, senarist ve yazar)
104 filmde başrol oynadı. 24 filmi kendi yönetti. 50 filmin senaryosunu yazdı, 6 filmin senaryosuna yardım etti. Yılmaz Güney’in emeği geçtiği 111 film var. Yılmaz Güney, Türk sinemasına 1958-1983 yılları arasında katkıda bulundu.
1 Nisan 1937 doğumlu Yılmaz Güney’in asıl adı Yılmaz Pütün. Kendi ifadesine göre “Pütün” kırılması zor, sert bir meyve çekirdeği demektir. Güney, topraksız bir köylü ailenin iki çocuğundan biri olarak Adana’nın Yenice köyünde dünyaya geldi. Babası Siverekli Zaza, annesi ise Vartolu bir Kürttü.
Sinemayla ilk tanışması 14 yaşındayken, film dağıtım şirketlerinde çalışmasıyla başlar. Yılmaz Güney, 1959 yılında Atıf Yılmaz’ın yönetmenliğini yaptığı Bu Vatanın Çocukları ve Alageyik isimli filmlerin hem senaryosunu yazar hem de filmlerde rol alır ve oynar. Karacaoğlan’ın Karasevdası’nda da yönetmen yardımcılığı yapar. Yeni Ufuklar ve On Üç gibi dergilere de öyküler yazan Yılmaz Güney, Üç Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle yargılanır ve 1961 yılında bir buçuk yıl hapis cezasına mahkum olur. Sinema tutkusu, dünya görüşüyle de pekişince, Güney’i iyiden iyiye bir okuma, öğrenme tutkusu sarar.
Aynı yıl Güney, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girse de, çalışıp ailesini geçindirmek zorunda oluşu, fakülteye sadece iki ay gidebilmesine olanak tanır. Birkaç yıl seyyar sinema şirketi Dar Film‘ de çalışır, film gösterimlerindeki şirket payını toplamak içinse doğu ve güneydoğudaki birçok ili gezme olanağı bulur. 1961 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne giren Güney, tutuklanınca bir kez daha öğrenimine ara vermek zorunda kalır ve kendi deyişiyle o tarihten sonraki öğrenimini “hayat üniversitesinde” tamamlar.
Yurt dışına kaçtıktan sonra Fransa’da Duvar filmini çeker. Güney’in, 1976 yılında Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi’nde tanıklık ettiği, çocuklar koğuşunda çıkan ve tüm cezaevine yayılan bir isyanın sinemaya aktarıldığı Duvar, onun son filmi olmuştur.
Son yıllarını Paris’te geçiren Güney, mide kanseri nedeniyle 9 Eylül 1984’te 47 yaşında hayatının 12 senesi hapislerde geçirmiş devrimci bir sinemacı olarak yaşamını yitirir. Mezarı, Paris’te bulunan Père Lachaise Mezarlığı’ndadır.
Rol Aldığı Filmler:
Tütün Zamanı 1959, Dolandırıcılar Şahı 1961, Kara Şahin 1964, Mor Defter 1964, On Korkusuz Adam 1964, Yaralı Kartal 1965, Beyaz Atlı Adam 1965, Ben Öldükçe Yaşarım 1965, Sokakta Kan Vardı 1965, Çirkin Kral 1966, Hudutların Kanunu 1966, Ve Silahlara Veda 1966, Yiğit Yaralı Olur 1966, Balatlı Arif 1967, İnce Cumali 1967, Kızılırmak Karakoyun 1967, Kozanoğlu 1967, Kurbanlık Katil 1967, Azrail Benim 1968, Kurşunların Kanunu 1969, Zeyno 1970, Namus ve Silah 1971 ve Sahtekar 1972.
Senaryosunu Yazıp Yönettiği Filmler:
Bu Vatanın Çocukları 1959, Alageyik 1959, Kamalı Zeybek 1964, Konyakçı 1965, Krallar Kralı 1965, At Avrat Silah 1966, Eşrefpaşalı 1966 , Çirkin Kral Affetmez 1967, Belanın Yedi Türlüsü 1969, Piyade Osman 1970, Sevgili Muhafızım 1970, Şeytan Kayalıkları 1970, ve İbret 1971.
Aldığı Ödüller:
- Cannes Film Festivali
“Altın Palmiye (Palme d’Or)” 1982 Yol
“FIPRESCI Ödülü (Prix de la FIPRESCI)” 1982 Yol
“Ekümenik Jüri Ödülü Özel Mansiyon” 1982 Yol
- Berlin Film Festivali
FIPRESCI Ödülü (FIPRESCI Preis) 1977 Tüm filmleri
- Altın Portakal Ödülleri
“En İyi Senaryo” 1975 Endişe
“En İyi Erkek Oyuncu” 1967 Hudutların Kanunu, 1970 Bir Çirkin Adam
“En İyi 2. Film ” 1975 Arkadaş
“En İyi 3. Film” 1975 Zavallılar
- Altın Koza
“En İyi Film” 1970 Umutsuzlar, 1971 Ağıt
“En İyi Yönetmen” 1971 Ağıt
“En İyi Senaryo” 1970 Umutsuzlar, 1971 Ağıt
“En İyi Erkek Oyuncu” 1969 Seyyit Han, 1970 Umut, 1970 Acı
Kitapları:
- Ağıt
- Arkadaş
- Sürü
- Salpa
- Ölüm Beni Çağırıyor Gençlik Öyküleri
- Acı
- Sonsuz Bekleyiş Otuz Yılın Şiirleri
- Yol
- Sanık
- Hücrem
- Soba, Pencere Camı ve İki Ekmek İstiyoruz
- Oğluma masallar
- Zavallılar
- Sen ve ötekiler
- Boynu Bükük Öldüler