Ekoloji ekonomisti ve sürdürülebilir refahı, sosyo-ekonomik ve politik perspektifte inceleyen Refah Anlayışı Merkezi’nin kurucusu olan Tim Jackson’ın yazdığı “Büyüme Sonrası – Kapitalizmden Sonra Yaşam”, her şeyine “Eyvallah” dediğimiz iflah olmaz kapitalizmin afallayıp çuvallaması sonrasında saplantı halinde ona bağımlı olarak yaşayamaya alışmış bizleri, parayla ölçülmeyen rotaları keşfe çıkarmaya davet eden bir kitap.
“Davos’un üzerindeki karlar her yıl daha da inceliyor. Alpler’deki kayak mevsimi, Klaus Schwab’ın Forum’u ilk kez başlattığı 1971 yılından bir ay daha kısa. İklim değişiyor. Buzullar eriyor. Bir milyon tür yok olma tehdidiyle karşı karşıya. Ekolojik dengeleri tümüyle öngörülemez şekillerde değiştiriyoruz. Kimi zaman büsbütün ölümcül olduğu görülen biçimlerle hem de. Evimiz dediğimiz sınırlı gezegen, insan faaliyetlerinde baştan çıkarıcı ilerleme bayrağı altında sergilenen devasa genişleme sonucunda belki de geriye dönülemez bir değişimden geçmektedir. Fakat lütfen bu gerçekleri ilgi alanımıza taşımaya kalkmayın. Bunları kabul etmemek için bile çok uğraştık.”
2020 yılındaki “kodamanlar gösterisi” Davos’ta her şeyi, her zaman olduğu gibi tozpembe göstermek için biraz daha fazla yırtınan “laciler takımı”, içinde bulunduğumuz kıyamet ortamını görmezden gelmemizi salık verirken, kendilerinden binlerce kilometre uzakta Li Wenliang isimli genç bir Çinli doktorun Wuhan Merkez Hastanesi’nde kıytırık bir hayvan pazarından fırlayıp tüm dünyanın sülalesini ağlatan bir virüsle mücadele ederken hayatını kaybetmekte oluşundan habersizdi elbette.
Koronavirüs kendi kapılarını çalana kadar Li’nin ölümünün sıradan bir “vaka” olduğunu millete yutturmaya çalışanlar gerçekle yüzleşince, bir günde tüm dünyaları alt üst oluverdi. Her türlü krizin kralına şerbetli olan biz, sıradan fanilerin düzensizlik içindeki düzenliliğinde maske takmak ve ölüme her zamankinden daha yakın olmak dışında bir değişiklik olmazken, ensesi kalın moruklar için bu deneyim, “Hayatta en önemli şeyin ne olduğunu bize gösteren rahatsız edici bir hatırlatmanın yanı sıra bize, büyüme tamamen ortadan kalktığında ekonomilerin neye benzeyeceğine ilişkin tarihi bir ders verilmiş oldu. Dahası bir şey çok hızlı bir şekilde netleşti: Modern dünyanın daha önce gördüklerine hiç benzemeyen bir şey.”
Dünyanın vaziyetini nokta atışıyla tanımlayan tırnak içindeki alıntılar Tim Jackson’ın Ayrıntı Yayınları İnceleme dizisinden Akın Emre Pilgir çevirisiyle çıkan “Kapitalizm Sonrası Yaşam” alt başlıklı “Büyüme Sonrası” kitabına ait. Ekoloji ekonomisti ve sürdürülebilir refahı, sosyo-ekonomik ve politik perspektifte inceleyen Refah Anlayışı Merkezi’nin kurucusu olan Jackson’ın kitabı, her şeyine “Eyvallah” dediğimiz iflah olmaz kapitalizmin afallaması sonrasında birey ve toplum olarak bize açılan yeni rotaları keşfe çıkarmaya davet etmeye gönüllü olmuş bir kitap.
On bölüme ayrılan “Büyüme Sonrası – Kapitalizmden Sonra Yaşam”ın hepsine değinmeyeceğim elbette ama genel bir toparlamayla kitabın amacının gezegen ne kadar çamura batarsa batsın hâlâ daha “büyümek”le ilgili derdinden vazgeçmeyen kapitalizmin sekteye uğramış haldeki ayağını da yerden keserek bizi mevcut düzenin ardından gelecek yeni düzenle tanıştırmak olduğunu söyleyebiliriz. İnsanı bir nevi “Stockholm Sendromu”nuyla yaşamak zorunda bırakan sistemin -her ne kadar “büyüme” inadıyla çırpındığına hâlâ şahit olsak da- çökmeye yüz tuttuğu bir gerçek. Görür müyüz, görmez miyiz, orası meçhul ama Tim Jackson’ın kitabında ortaya attığı görüşler, maddiyatla ölçülemeyecek yepyeni bir anlayışın bizi beklediğinin habercisi olarak dikkate alınmayı hak ediyor.
- Büyüme Sonrası – Tim Jackson
- Ayrıntı Yayınları – İnceleme
- 256 sayfa
- Çeviri: Akın Emre Pilgir
