Reşat Nuri Güntekin’in Anadolu Notları I – II adlı eseri 1935-1939 yılları arasında Anadolu’da yaptığı seyahatleri sırasında gelişigüzel aldığı notları sonradan yazıya dökmesiyle oluşmuş. İyi ki de olmuş. Zira tarihte beni cezbeden kim kimle savaşmış, ardından barışmış, toprak almış vermişten ziyade günlük hayatın tarihidir. Falanca tarihte nasıl seyahat edilirmiş, hangi eşyalar kullanılırmış, insanlar nasıl yaşarlarmış, bir eşya ilk kez nerede ne zaman kullanılmış, kullanılmadan önce yerini ne tutarmış, o kullanılmaya başlayınca toplumsal yaşamda ne değişmiş, mesela yeni meslekler mi doğmuş, bazı meslekler yok mu olmuş, dile yeni kelimeler mi girmiş; öyle çok soru var ki akla gelen. Bunlar bence sıradan insanın hikayesine işaret ettikleri için çok daha canlı, çok daha insani meseleler. Biz şimdi dönelim yine Anadolu Notları’na.
Reşat Nuri Güntekin hayatının bir döneminde Milli Eğitim’de müfettişlik yapar ve bu dönemde Anadolu’yu gezer. Bu notlar o sırada alınmış notlardır. Anadolu’daki günlük hayatın ayrıntılarını yakalamamızı sağlar. Mesela hastalıktan şüphe ettiği için içme suyunu kullanamayan Reşat Nuri maden suyu alayım bari der ve bu maden suyunu eczaneden sordurur. O dönem maden suyunu eczaneden alıyorlarmış diye yazdım aklıma. Notlarda yolculuklar, istasyonlar, aktarmalar, yolcular ve konaklama yaptığı oteller büyük bir yer tutar. Yollarda, otellerde karşılaştığı insanlara dair gözlemleri, anlattığı kasabalara dair günlük yaşam hikayeleri bize 1930’ların genç Türkiyesi’nin ayrıntılarını sunar. Hele ki gezdiği, anlattığı yerleri biliyorsanız oraların yıllar önceki halini okumak bir başka keyif verir. Bundandır ki benim en sevdiğim kısım şirin ilçem Çatalca’yı anlattığı kısım oldu. Çatalca’ya gezmek maksatlı gelir. Trenle yaptığı yolculuk 2,5 saat sürer. Sonra tarihi istasyondan merkeze uzanan yolu çamurlara bata çıka giden bir otomobille hoplaya zıplaya zorlukla kat eder. Panayır kurulacağını öğrenir. Çarşıda dolaşır, yemek yer ve İstanbul’a geri döner. Belki siz de bildiğiniz yerlere rastlarsınız.
Öte yandan Reşat Nuri Güntekin sevenlerdenseniz, Anadolu Notlarını okurken bir anı kitabını değil, Reşat Nuri’nin yazdığı romanlardan herhangi birini okuyormuş hissine katılabilirsiniz. Reşat Nuri’nin romanlarında tanıdık olduğumuz ölçülü muzip üslûp burada da karşımıza çıkıyor zira.
Okuyun, okutun.
ANADOLU NOTLARI I – II – Reşat Nuri GÜNTEKİN
İnkılap Yayınevi
287 sayfa
- Reşat Nuri Güntekin – Anadolu Notları I-II
- İnkılâp Yayınevi
- 287 Sayfa
