“Fillerin çağıydı bu çağ. Yeryüzünü baskıları altına alacaklar, tekmil yeryüzünü, karınca, kuş, ağaç, börtü böcek, çiçek, insan sömüreceklerdi. Bunun için de önce beyinleri, duyguları, toprağı, suyu, bedenleri yozlaştıracaklardı… Önce karıncaları on, on beş, yirmi, kırk, bin parçaya bölmeli, sonra da bu her bölüğü ötekine can düşmanı etmeliydi. Bölünmüş karıncalar hiçbir zaman bir güç olamazlar, sonuna kadar da tutsak kalırlardı.”
Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca, Yaşar Kemal’in 1977’de yayımlanan çocuk romanıdır; romanı çocukları düşünerek kaleme almış olsa da yetişkinlere de hitap edeceğinin bilinci içinde yazmıştır. Yaşar Kemal, bu eserinde üslup olarak masal üslubunu kullanmış, konu olarak da halk anlatıları ile İran mitolojisini bir potada eritmiştir.
Kitabın konusu temelde bağımsızlık mücadelesidir. Yazar ezilen insanların mücadelesini karıncalar üzerinden anlatılırken zalim taraf için filleri seçmiştir. Yaşar Kemal bununla ilgili şunları söylemiştir: “Neye üzülüyorum biliyor musunuz, bu kitabı okuyanlar, özellikle de çocuklar, filleri belki hiç sevmeyecekler. Bu bana çok dokunuyor. Ne yapabilirdim ki? Oysa filler bugünkü sömürücüler kadar ne korkunçtur, ne zalimdir, ne özgürlük düşmanıdır, ne de işkencecidirler. Eğer insan soyunun bu en zaliminin simgesini, benzerini, hayvanlar arasında arayacak olsaydım, belki, timsahları bulurdum, boa yılanlarını bulurdum. Yok yok, sanmıyorum ki yeryüzünde bu zalimleri simgeleyecek korkunçlukla bir hayvan türü bulabilelim…”
Peki, filler sultanı, karıncalardan ne istedi; istediklerini almak için onlara neler etti? Filler sultanı karıncaların varlığını yardımcısı hüdhüd kuşlarının başı olan ulukepezden öğrendi. Ulukepez, karınca ülkesine gitti ve yedi ay orada kaldı. Karıncalar çok çalışkandı, işbirliği içinde yaşamlarını sürdürüyorlardı, bol yiyecekleri, görkemli ve uygar kentleri vardı. Küçücük karıncaların bu hünerlerini duyan filler sultanı derhal ordularını karınca ülkesine sürdü ve orayı talan ettirdi. Nasıl olur da bu küçücük yaratıklar, koskoca fillerden daha refah yaşardı; onları boyunduruğu altına almak istiyordu. Filler sultanının bu zulmüne kırmızı sakallı topal karınca başkaldırdı. Fakat filler sultanı öyle bir sinirlendi ki bu kırmızı sakallı topal karınca için ölüm kararı aldı. Kırmızı sakallı topal karınca ise kaçıp saklandı, bir mağarada kitaplar okuyarak filleri nasıl yenebileceklerini düşünmeye başladı. Bu sırada diğer karıncalar fillerin boyunduruğu altına girdiler. Yemeden içmeden fillere hizmet ettiler, karıncalıklarını unuttular, kendilerini fil soyundan saymaya başladılar. Onların bu varsayımı da boşa değildi: Filler sultanı, Ulukepezle bir olup öyle çirkin planlar yaptı ki… Dillerini unutturmak için tüm karıncalara filcenin öğretilmesini emretti, karıncalar için fil okulları açtırdı, karıncaların düşünmelerini engellemek için onları karın tokluğuna sürekli çalıştırdı, onlardan dünyanın ortasındaki mavi elmas kayasını çıkartıp saray yapmalarını istedi, sarıca karıncalarla işbirliği yaparak karıncaları bölüp birbirlerine düşürdü, yüreklerine korku, umutsuzluk tohumları ekmek için elinden gelen her şeyi yaptı, yaptırdı…
“O kadar ağır işler yükleyeceğiz ki onlara, düşünecek bir anlık bile zamanları olmayacak. Bu karıncalara hiçbir zaman başlarını bile kaşıyacak bir süre tanımayacağız. Hep iş, hep çalışma, hep açlık, hep yoksulluk, hep gelecek korkusu içinde olacaklar. Bu korkular onları kör, sağır, sersem, beyinlerini işlemez yapacak. İnsanfiller, insankarıncalara hep bunu yaparlar.”
Filler sultanı her işin üstesinden gelen bu karıncalardan içten içe korkuyordu. Korkusu onu iyice alevlendiriyor; daha çok baskı kurmak, daha çok zulmetmek için her yolu deniyordu… Ve sonunda kırmızı sakallı topal karınca bir şimşek gibi şakıdı: “Yeryüzünün bütün karıncaları birleşince…” dedi.
Filler Sultanı ile Kımızı Sakallı Topal karınca’yı okurken George Orwel’ın “Hayvan Çiftliği” adlı kitabını ve onun bu kadar gündemde olup da Yaşar Kemal’in bu eserinin köşesinde sessizce okunmayı bekliyor olmasını düşünmeden edemedim açıkçası. Eser sade ve anlaşılır üslubu, masalsı anlatımı ve değindiği can alıcı noktalarıyla herkesin okuyabileceği bir başyapıt.
- Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca – Yaşar Kemal
- Roman – Yapı Kredi Yayınları
- 218 sayfa
