Babil gibi kentler salt “kent” olarak değil, var oldukları tarihte, üzerinde yaşayan medeniyetlere sosyo-kültürel, politik, ekonomik açıdan yön vererek birçok biçimde o medeniyetlere katkı sağladığı için tarih sahnesinde önemli bir yer tutuyor. “Kısa Babil Tarihi”, yazar Trevor Bryce’ın titiz arşiv çalışmasıyla görsellerle de desteklenerek okura almak istediğini fazlasıyla veriyor.
“Babylon”, “Babylonia”, “Babel” nihayetinde Babil… Akadlar döneminde Babil, “Babı-ı-ilim” (Tanrı’nın Kapısı) anlamına geliyormuş. Sümer dilindeki ismi Ka-dingirra da aynı anlamda kullanılıyormuş. Akad dilindeki ismi daha fazla kullanıldığı için Babil’in ismi Yunancadaki adı olan “Babylon”dan türetilmiş. İbranice adı ise Babel’miş. Şarkılara, filmlere, dizilere, hatta mekanlara konu olan Babil’in ismi buradan geliyormuş. Babil, ikinci bin yılın başlarından başlayarak MÖ 323’te Büyük İskender’in ölümüne kadar olan süreç içerisinde birçok imparatorluğa ev sahipliği yapmış. Medeniyetlerin beşiği olmuş. Hakkında envai çeşit hikâye anlatılmış. 1940 yılında doğan Avustralyalı Antik Çağ profesörü Trevor Bryce’ın Say Yayınları’ndan Ekin Duru çevirisiyle çıkan kitabı, “Kısa Babil Tarihi”, bizi iki bin yıl öncesine götürerek savaşlar, zaferler, düşüşler, yeniden doğuşların birbirini izlediği kadim kent Babil’in tarihinde düşsel bir yolculuğa çıkarıyor.
Babil’in ilk haliyle başlayan kitap kentin ilk ele geçiren isim olan Hammurabi dönemine geniş bir yer ayırıyor. Meşhur “Hammurabi Kanunları” içindeki Babil’in durumuna göz atıp oradan Babylonia’nın eski kentlerine geçiş yapan ve kentin tarihinde önemli bir yeri olan yazıya ve edebiyata değinen kitap, “Yeni Babil İmparatorluğu” bölümünde Babil’i Asurlulardan elinden alan Nabopolassar döneminde olan biteni, kentteki değişimi tarihsel veriler ışığında ele alıyor. Daha sonra selefi olan Nebukadnezzar’ın imparatorluğunda kültürel, sanatsal, entelektüel ve maddi açıdan zirveye ulaşan Babil’in gündelik yaşamı da “Nebukadnezzar’ın Babil’i” adlı bu bölümde işleniyor. Kentin tarihinin gördüğü en şaşaalı dönem olması açısından önem taşıyan Nebukadnezzar önderliğindeki Babil’in bu süreçteki hâli, diğer yöneticilerle karşılaştırılması açısından ayrı bir önem taşıyor. Babil’in son dönemlerinden önemli anekdotlarla sona eren “Kısa Babil Tarihi”, yazar Trevor Bryce’ın titiz arşiv çalışmasıyla görsellerle de desteklenerek okura almak istediğini fazlasıyla veriyor.
Babil gibi kentler salt “kent” olarak değil, var oldukları tarihte, üzerinde yaşayan medeniyetlere sosyo-kültürel, politik, ekonomik açıdan yön vererek birçok biçimde o medeniyetlere katkı sağladığı için tarih sahnesinde önemli bir yer tutuyor. Babil gibi kentleri mercek altına almak, bir merakın ötesine geçip bugünleri anlamak için de bir kılavuz işlevi görüyor.
- Kısa Babil Tarihi – Trevor Bryce
- Say Yayınları
- 144 sayfa
- Çeviri: Ekin Duru
